Перейти к содержанию

Приложение:Списки Сводеша для тюркских языков

Проверена
Материал из Викисловаря
Списки Сводеша для разных языков
Абхазо-адыгскиеАфразийскиеБалтийскиеБантуГерманскиеГреческийДене-енисейскиеИндоарийскиеИндоиранскиеИскусственныеКельтскиеМонгольскиеНахско-дагестанскиеПалеоазиатскиеРоманскиеСамодийскиеСино-тибетскиеСлавянскиеТунгусо-маньчжурскиеТупи-гуараниТюркскиеФинно-угорскиеКартвельские
Русский Чувашский Якутский Долганский Орхоно-енисейский Тувинский Тофаларский Чулымский Хакасский Шорский Сарыг-югурский Алтайский Киргизский Татарский Сибирско-татарский Башкирский Балкарский Карачаевский Кумыкский Ногайский Каракалпакский Казахский Узбекский Уйгурский Халаджский Саларский Туркменский Азербайджанский Гагаузский Турецкий Крымско-татарский Караханидский
1 я эпĕ мин мин 𐰢𐰤 (men), 𐰋𐰤 (ben) мен мен мӓн мин мен мен мен мен мин мин мин мен мен мен мен men мен men män män men men mən bän ben men مَنْ (men)
2 ты эсĕ эн эн 𐰾𐰤 (sen) сен сен сӓн син сен сен сен сен син син һин сен сен сен сен sen сен sen sän [[]] sen sen sən sӓn sen sen سَنْ (sen)
3 он, оно, она вăл, у кини гини 𐰆𐰞 (ol) ол оӈ ол ол ол ол ол ал ул ул ул ол ол ол ол ol ол u u [[]] vu ol o o o o اُلْ (ol)
4 мы эпир биһиги биһиги 𐰋𐰃𐰕 (biz) бис бис пис піс пис мыс бис биз без пес беҙ биз биз биз биз biz бiз biz biz biz piser biz biz biz biz biz بِزْ (biz)
5 вы эсир эһиги эн 𐰾𐰃𐰕 (siz) силер сілер силӓр сірер силер сльер слер силер сез сес һеҙ сиз сиз сиз сиз siz сендер, сiз siz, sizlar, senlar siz, silär, sizlär, sänlär [[]] siler siz siz siz siz siz سِزْ (siz)
6 они вĕсем кинилэр гинилэр [[]] олар оларыӈ олар олар ылар [[]] олор алар алар алар улар ала ала олар олар olar олар ular ular [[]] vuler olar onlar onnar onlar olar اُلارْ (olar)
7 этот ку бу бу 𐰉𐰆 (bu) бо бо пу пу по пу бу бу, бул бу пы был бу бу бу бу, бул bul бұл bu bu, mavu, mushu bo pu bu bu bu bu bu بُو (bū)
8 тот вăл, лешĕ ол ол 𐰆𐰞 (ol) ол ол, тээ ол ол ол, тиги, анзы ол ол тиги, ошол теге, шул ул теге ол, йинендагъы ол ол, шо ол, сол, анав ol, sol, ana ол, сол, анау shu, o'sha u, avu, shu [[]] vu, o şu, şol o о, şu о, şu о, şu اُلْ (ol)
9 здесь кунта манна манна 𐰉𐰆𐰦𐰀 (bunta) мында мында мында мында мында мында мында мында, бул жерде монда, биредә мынта, пы йертә, пы арата бында мында, блайда мында, былайда мунда, шунда мунда bunda, bul jerde мұнда bu yerda, bu yoqda, bu yonda bunda, bu yärdä, mayärdä, mana, mäyde, munda burda mynda şu taýda, onda, bäri burada burada, bu yеrdе burada, bura, burası mında مُنْدا (mundā)
10 там унта, çавăнта, лере онно онно, һонно 𐰦𐰀 (anta) ында ында, тээдэ анда, тӓғдӓ анда анда анда ондо, анда анда, тиги жакта, тиги жерде анда, тегендә анта, шанта, шал йертә тегендә анда анда, алайда онда онда onda, sonda, ol jerde, sol jerde онда, анда u yerda, u yoqda, u yonda unda, u yärdä, anda, änä, äynä [[]] anda ol ýerde, o taýda orada orada, orası orada, orası, ora anda اَنْدا (andā)
11 кто кам ким ким 𐰚𐰢 (kеm) кым ӄум ким кем кем кем, кім кем ким кем кем кем ким ким ким ким kim кім kim kim kim kem kim kim kim kim kim كِمْ (kim)
12 что мĕн туох туок 𐰤𐰀 (ne) чүү чү нöмӓ ниме ноо не, німа не, неме эмне нәрсә, ни нимә, ней нимә не не не, не зат не, не зат ne не nima, na nemä, [[]] ne näme ne ne ne نا (nē), ناما (nemē), ناكُو (negǖ), قَيُو (qayū)
13 где ăçта ханна канна 𐰴𐰣𐰃 (qanı) кайда ӄайда қайда хайда қайда қайда кайда кайда, кана кайда ҡайта, ней йертә ҡайҙа къайда къайда къайда кайда qayda қайда, қані qayerda, qayda qäyärdä, qäyär, nädä, qeni, qayaq [[]] qala nirede harada nerede, ani nerede, hani qayda, qayerde قَنْدا (qandā), قَيُودا (qayūdā), قَنٖى (qanï̄)
14 когда хăçан хаһан каһан 𐰴𐰲𐰣 (qaçan) кажан ӄаъһян қажан хаӌан қачан қачан качан качан кайчан ҡацан ҡасан къачан къачан къачан кашан qashan қашан qachon qachan [[]] qaçan haçan haçan ne zaman ne zaman qaçan, ne vaqıt قَجانْ (qačan)
15 как мĕнле хайдах кайдак 𐰤𐰀𐱅𐰏 (neteg), 𐰤𐰲𐰝 (neçük) канчап, кандыг ӄаньӌап, ӄаньӌа қайнар хайди қайде [[]] кандый, канай кандай, нечик ничек ницек, ҡалай нисек къалай къалай нечик калай qalay қалай qalay, qanday, nechik qandaq [[]] neçüx nähili, niçik, häýsy necə, nətər nasıl nasıl nasıl نَتَكْ (neteg)
16 не мар суох һуок yoq эвес эмес ӓмес нимес эбес емес эмес эмес түгел түгел түгел тюйюлдю тюл, тюйюл тюгюл тувыл emes емес emas ämäs dağ emes däl deyil diil değil degil يُوقْ (yōq), اَرْماسْ (ermēs)
17 всё пĕтĕм, пур, пурте бары, бүтүн бары, бүтүн 𐰴𐰢𐰍 (qamuğ) хамык, шупту, бүгү төді, төдү парча тооза, прай, тикci тооза қамығ бастыра, ӱзе баары, бардык, бүткүл бөтен, бары пары бөтә битеу бары, бютеу бары, бютюн баьри, савлай bári, barlıq, barsha, pútkil, pútin бәрі, барлық, барша, бүкіл barcha, hamma, butun, borliq, bari barchä, hämmä, pütün, barliq, bäri, külli, suwar [[]] [[]] bary, hemme, ähli, her bütün, hamısı hepsi bütün, hep, tüm bütün, ep, episi قَمُغْ (qamuɣ), بَرْجا (barčā)
18 много нумай үгүс, элбэх үгүс, баал 𐰈𐰚𐰾 (üküs), 𐰈𐰚𐱁 (üküş) хөй көъп кöпь кöп кöп кеп кöп көп күп кән, порам күп кёп кёб кёп коьп kóp көп koʻp köp, jiq [[]] köp köp çox çok çok çoq كُبْ (köp), اُكُوشْ (üküš)
19 несколько темиçе хас да, ханнык эрэ, аҕыйах кас да [[]] каш, бир каш, шала, кашкыйна бір ӄаъш, бір чеъһе, шала кöпӓлӓ кöп нимес, нинӌе-де, сала кöп эбес қаш, қач бир канча бир нече берничә перницә бер нисә бир талай, бир ненча бир ненча бир нече бир неше bir neshe бірнеше bir necha, bir qancha, ba'zi, ayrim bir qanchä, bäzi, talay, munchä, bir nächä, nächchä [[]] [[]] birnäçe, berentak bəzi, bir neçə birkaç bazı, kimi, birkaç, biraz bir qaç [[]]
20 мало сахал аҕыйах агыйан 𐰕 (az) ас, эвээш, бичии биче [[]] ас ас аз ас аз аз ас әҙ аз, биркесек, бираз аз аз аз az аз oz, kam, picha az [[]] [[]] az az az az az اازْ (āz)
21 другой урăх атын атын 𐰑𐰣 (adın) башка, өске баъшӄа, өъске пасқы пасха пашқа ӱзге, тоғыр башка, öскö башка башка, бүтән пашҡа башҡа башхасы, бирси башха башгъа, оьзге баска, оьзге basqa, ózge басқа, өзге boshqa, o'zga bashqa, özgä [[]] paşqa başga başqa, digər, ayrı, özgə öbür başka, öbür, diğer başqa, diger اَذِنْ (aδïn), اَذْرُقْ (aδruq), اُنْكٖى (öŋī)
22 один пĕрре биир биир 𐰋𐰃𐰼 (bir) бир бірәә пир пір пир пер бир бир бер пер бер бир бир бир бир bir бiр bir bir bi pir bir bir bir bir bir بٖيرْ (bīr)
23 два иккĕ икки икки 𐰚𐰃 (eki) ийи иъһи иғи ікі ийги іке, ішке эки эки ике ике ике эки эки эки эки eki екі ikki ikki äkkü, äkki işki ikki iki iki iki eki اِكّٖى (ikkī)
24 три виççĕ үс үс 𐰈𐰲 (üç) үш үш ӱщ ӱс ӱш ӱш ӱч үч өч өц өс юч юч уьч уьш úsh үш uch üch üş üş üç üç üç üç üç اُجْ (üč)
25 четыре тăваттă түөрт түөрт 𐱅𐰈𐰼𐱅 (tört) дөрт дөрт тӧрт тӧрт тӧрт тӧрт тӧрт төрт дүрт түрт дүрт терт тёрт дёрт доьрт tórt төрт toʻrt tört tört, töört töt dört dörd dört dört dört تُورْتْ (tȫrt)
26 пять пиллӗк биэс биэс 𐰋𐰾 (bes), 𐰋𐰃𐰾 (bis), 𐰋𐰃𐱁 (biş) беш беш пӓс пис пеш пес, піс, пеш беш беш биш пиш биш беш беш беш бес bes бес besh bäsh bieş peş bäş beş beş beş beş بٖيشْ (bḗš)
27 большой пысăк, мăн улахан улакан 𐰆𐰞𐰍 (uluğ) улуг улуғ улуғ улуг улуғ, поғда улуғ, пезік јаан чоң зур оло, сур оло, ҙур, бөйөк, эре, дәү, өлкән уллу, деменгили уллу, тамада уллу уллы, уьйкен ullı, úlken ұлы, үлкен katta, buyuk, ulkan chong, yoghan, büyük, zor, ulugh bidik ully uly, çişik böyük büük, ulu büyük, ulu büyük بَدُكْ (bedük), اُلُغْ (uluɣ)
28 длинный вăрăм уһун уһун 𐰆𐰕𐰣 (uzun) узун узун узун узун узун узун узун узун озын оссон оҙон узун, узакъ узун узун узын uzın ұзын uzun uzun, uzaq uzaq uzyn uzyn uzun uzun uzun uzun اُزُنْ (uzun)
29 широкий сарлака, анлă киэҥ, кэтит киэң, кэтит 𐰚𐰭 (keñ) калбак, алгыг, делгем, чалбак аълһығ, эӈгірі щалвақ чалбах, аллығ кең, энниг, чалбақ кен jалбак, элбек кең киң киң киң кенг кенг генг, энли кенъ, энли, ялпак keń, enli, jalpaq кең, енді, жалпақ keng käng käň [[]] giňiş, giň geniş, enli geniş geniş, enli keñ, keniş كِنْكْ (keŋ), يَسٖى (yasï̄)
30 толстый хулăн халыҥ, суон һуон 𐰴𐰞𐰣 (qalın), 𐰘𐰆𐰍𐰣 (yoğan) кылын, чоон һылын, нёон қалын, щон халын қалын, чоон қалын, йоғун калыҥ, jooн калың, жooн калын, юан ҡалын ҡалын къалын къалын къалын калын, юван qalıń, juwan қалың, жуан qalin, yo'g'on qelin, yoghan [[]] ýoğan galyň qalın kalın kalın, yoğun qalın قَلِنْ (qalïn)
31 тяжелый йывăр ыарахан ыар, ыаракан 𐰍𐰺 (ağır) аар аар аар, ар аар аар салығ уур оор авыр ауыр ауыр ауур ауур авур авыр awır ауыр ogʻir eghir [[]] [[]] agyr ağır aar ağır ağır اَغِرْ (aɣïr)
32 маленький пĕчĕк кыра, кыччыгый кыра, күччүгүй 𐰚𐰃𐰲𐰏 (kičig) бичии, биче биче кичещ кiчиӌек кичиг кічіг кичинек кичине, кичинекей кечкенә, бәләкәй кецкенә кесе, бәләкәй гитче гитче гиччи кишкей, кишкене, кишкенекей kishkene, kishkentay кіші, кішкене, кішкентай kichik, kichkina kichik [[]] kiçi kiçi, kiçijik kiçik, balaca küçücük küçük kiçik, küçük كِجِكْ (kičig), اُشَقْ (ušaq)
33 короткий кĕске кылгас кылгас 𐰶𐰃𐰽𐰍𐰀 (qısğa) кыска, чолдак ӄысӄа қысқаҗақ хысха қысқа қысқа кыска, чолтык кыска, чолок кыска ҡысҡа ҡыҫҡа, сулаҡ къысха къысха къысгъа, чолакъ кыска, шолак qısqa, sholaq қысқа, шолақ qisqa qisqa qısqa [[]] gysga qısa kısa kısa qısqa قِسْغا (qïsɣā), قِرْتْ (qïrt)
34 узкий тăвăр, ансăр кыараҕас кыарагас 𐱃𐰺 (tar) тар, кызаа тар тар тaр тaр тар тар, кызык тар тар тар тар тар тар тар тар tar тар tor tar tar [[]] dar dar dar dar tar تارْ (tār)
35 тонкий çинçе, çӳхе синньигэс, чараас һинньигэс 𐰘𐰨𐰏𐰀 (yinčge), 𐰖𐰆𐰖𐰴𐰀 (yuyqa) чиңге, чуга ниңге, чуға чишкӓҗек, щуғаҗақ нiске, чуға, чуғаӌах чишке, чуға шіке, сіке чичке, jука ичке, жука юка, нечкә йецкә, йоға нәҙек ингчге, жукъа ингичге инче, юкъкъа йинъишке, юка jińishke, juqa жіңішке, жұқа ingichka, yupqa inchikä, yupqa, oruq [[]] leşki, nişke inçe incə, nazik incӓ ince, yufka ince يِنْجْكا (yinčgē), يُڤْقا (yuvqā)
36 женщина хĕрарăм дьахтар дьактар 𐰆𐰔𐰆𐰣 𐱃𐰆𐰣𐰞𐰆𐰍 (uzun tonluğ) херээжен, кадай, херээжен кижи, эшпи (устар.) эъпші ӓпьщӱ, қат ипчi кiзi тижи кижи сәждығ ӱй кижи аял хатын ҡатын ҡатын тиширыу тиширыу къатын гиши хатын qatın, hayal қатын, әйел ayol, xotin, qiz ayal, xotun kişi, tişi qatyn heleý, aýal qadın kadın kadın qadın اُراغُوتْ (urāɣūt), اِشٖلارْ (išīlēr)
37 мужчина арçын эр киһи эр киһи 𐰼 (er) эр (кижи) эр ӓрьғизи ир кiзi эр кижи ер, ерен эр кижи, эр эркек ир ир кеше ир эр киши, эркегирыу эркиши, эркегирыу эркек, эр гиши эркек, эр erkek, er еркек, ер erkak ärkäk, är hirkäk, här er erkek (adam) kişi erkek, er erkek, er, adam erkek, aqay اَرْ (er)
38 человек çын, этем киһи киһи 𐰚𐰃𐰾𐰃 (kisi), 𐰚𐰃𐱁𐰃 (kişi) кижи киши кизи кiзi кижи кісі, кісе, кесе кижи киши, адам кеше кеше кеше, әҙәм киши, адам адам гиши, адам киси, аьдем kisi, adam кісі, адам kishi, inson, odam kishi, insan, adäm kişi kişi ynsan, adam, kişi insan, adam kişi, adam, insanoolu insan, kişi adam, insan, kişi كِشٖى (kišī)
39 ребёнок ача оҕо ого 𐰆𐰍𐰞 (oğul) уруг, төл, үре (диал.) уруғ, урен оғлан, кӓщ, оғащ пала, олған пала мла бала бала бала пала бала, caбый, бәпес бала, сабий бала, сабий бала бала bala бала bola, chaqa bala qal pala çaga bala, çağa, uşaq çocuk, uşak, bebek çocuk bala كَنْجْ (kenč)
40 жена арăм ойох дьактар 𐰋𐰱 (ebçi) кадай, амдыы кижи ӄоърһыняӄ, өғдәәкии ӓпьщӱ, қат ипчiзi эпчи, эмдеги, қат епчі ӱйи, эжи аял, катын хатын ҡатын ҡатын къатын, юй бийче къатын къатын хатын, пише qatın, hayal қатын, әйел xotin, ayol, rafiqa xotun, ayal, yoldash [[]] kiýn aýal arvad, əyal karı, hanum karı, avrat, kadın apay كِسْ (kis)
41 муж упăшка эр, кэргэн эр 𐰼 (er) эр, ашак эр, ашыняӄ ӓрь ирi эр ер öбöгöн күйөө ир ир ир эр эр эр эр, киев, бай er, kúyew, bay ер, күйеу, бай er, kuyov är, yoldash här kuy är, adam ər koca koca, er aqay باكْ (bēg)
42 мать анне, абай ийэ иньэ 𐰈𐰏 (ög) ие, ава иъһе ӓнӓ, иҗӓ ине, іӌе эне, иче ана эне эне ана инә әсә, инә ана, ання ана ана ана ana, ene ана ona, aya, oyi ana, apa nana, nänä ama eje ana ana anne, ana ana اَنا (anā), اَبا (ebē)
43 отец атте, ади аҕа ага, тээтэ 𐰴𐰭 (qañ) ада, ача ата ада ада, аба ада, аба ата, ача ада ата ата ата ата ата, аття ата ата ата ata, áke ата, әке ota, ada dada, ata baba, dada apa kaka ata boba baba, ata baba اَتا (atā)
44 животное чĕр чун, выльăх кыыл, харамай һүөһү, кыыл 𐰚𐰃𐰘𐰃𐰚 (kiyik), 𐰖𐰃𐰞𐰴𐰃 (yılqı) аң, аң-мең аӈ, мал мал аң аң-қуш, мал-қуш мал аҥ, тынду аң, жаныбар, айбан хайван, җәнлек ҡайуан, йәннек йәнлек, хайван, мал хайыуан, жаныуар хайыуан, джаныуар гьайван анъ, янувар, айван , janıwar, haywan аң, жануар, хайуан hayvon, jonivor haywan, janliq [[]] [[]] haýwan heyvan hayvan hayvan ayvan [[]]
45 рыба пулă балык балык 𐰉𐰞𐰴 (balıq) балык балыӄ палық палых палық [[]] балык балык балык палыҡ балыҡ чабакъ чабакъ балыкъ балык balıq балық baliq beliq [[]] [[]] balyk balıq balık balık balıq بَلِقْ (balïq)
46 птица кайăк чыычаах, көтөр чыычаак, көтөр 𐰴𐰆𐰽 (qus) куш ӄушӄаш қучақ хус қуш қус куш чымчык, куш кош ҡош ҡош чыпчыкъ чыпчыкъ къуш кус qus құс qush qush [[]] quş guş quş kuş kuş quş قُشْ (quš)
47 собака йытă ыт ыт 𐰃𐱃 (ıt) ыт ыът адай адай, іт адай, эгер ышт ийт ит эт эт эт ит ит ит ийт iyt ит it, kuchuk, ko'ppak it it, ıt işt it, köpek, güýük it, köpək it köpek, it köpek, it اِتْ (ït)
48 вошь пыйтă быт [[]] bit быт [[]] пит пiт пит пышт бийт бит бет пет бет би бит бит бийт biyt бит bit pit [[]] pişt bit bit bit bit bit بِتْ (bit)
49 змея çĕлен моҕой, эриэн үөн моңой 𐰖𐰃𐰞𐰣 (yılan) чылан чулан узун қурт чылан чылан йылан јылан жылан елан йылан йылан жилян джылан йылан йылан jılan жылан ilon yilan yilan, ilan ýilan ýylan ilan yılan yılan yılan يِلانْ (yïlān)
50 червь хурт, ăман үөн [[]] 𐰴𐰆𐰺𐱃 (qurt) курт, шыйлашкын ӄуърт қурт, сӧскӓй хурт қурт қурт курт, чойлошкон курт корт, суалчан ҡорт ҡорт, селәүсен къурт къурт хурт курт qurt құрт, шылаушын qurt qurut, qurt qurt, guut suguljyň gurt, gurçuk qurd kurt, solcaan kurt, solucan qurt قُرْتْ (qurt)
51 дерево йывăç мас мас 𐰃𐰍𐰲 (ığaç) ыяш неш ащ ағас ағаш терек, йығаш агаш жыгач, дарак агач ағац ағас терек терек терек терек aǵash ағаш yogʻoch, daraxt yaghach, däräkh hağaç agaş, tal agaç, bag ağac aaç ağaç terek (растение); ağaç (материал) يِغَجْ (yïɣač)
52 лес вăрман тыа, ойуур тыа, ойуур, мас 𐰘𐰃𐱁 (yış), 𐰖𐰃𐰽 (yıs) арга, арыг, эзим арығ, тайға аҗарозу, аащтар, тайғы ағас ағаш, чыш [[]] агаш аразы токой урман урман, ағацлыҡ урман агъач агъач, чегет орман, агъачлыкъ орман, тогай, агашлык orman, toǵay орман, тоғай oʻrmon, toʻqay orman, ormanliq [[]] [[]] tokaý orman, meşə orman, daa orman orman [[]]
53 палка туя, патак тайах, мас мас 𐱃𐰖𐰴 (tayaq) даянгыыш, будук, сып тайаӄ аащ, ағащ, щтӓк таях тайақ чумуқ тайак таяк таяк таяҡ сыбыҡ, ботаҡ таякъ таякъ таякъ таяк tayaq таяқ, шыбық, бұтақ tayoq, yogʻoch tayaq, choqmaq, soyla [[]] [[]] çöp, taýak çubuq çıbık, sopa çubuk, dayak, değnek çubuq جِبِقْ (čïbïq)
54 плод çимĕç фрукт һугун yemiş чимис, чемиш фрукт фрукт нимис фрукт джіміс јиилек жемиш җимеш йемеш емеш жемиш, кёгет кёгет емиш емис jemis жеміс meva mevä, yemish [[]] [[]] miwe meyvə meyva yemiş, meyve yemiş, meyva يَمِشْ (yémiš)
55 семя вăрлăх, вăрă туораах, бурдук [[]] uruğ үре, үрезин [[]] семӓ ӱрен ӱрен [[]] ӱрен үрөн, урук орлык орлоҡ орлоҡ урлукъ, бюртюк урлукъ урлукъ урлык, тукым urıq, tuqım ұрық, тұқым urugʻ, tuxum uruq, tuxum [[]] urlux tohum toxum toum tohum, ur urluq, tuhum اُرُغْ (uruɣ)
56 лист çулçă сэбирдэх һэбирдэк yapurğaq, yalbırğaq бүрү бүр пӱр пӱр пӱр лапчық јалбырак жалбырак яфрак япраҡ япраҡ чапракъ чапракъ япыракъ япырак japıraq жапырақ yaproq, barg yopurmaq [[]] [[]] ýaprak yarpaq yaprak yaprak yapraq يَبُرْغاقْ (yapurɣāq)
57 корень тымар силис һилис yıldız, tüp, kök дазыл, дөс [[]] чылтыс тазыл, чилеге тазыл, тӧс, чылтыс йылтыс тазыл тамыр тамыр тамыр тамыр тамыр тамыр тамур тамыр tamır тамыр, түп ildiz, tomir yiltiz, tomur, tüp, zhiltiz [[]] [[]] kök, düýp kök, tüp kök kök, damar tamır كُكْ (kök), تُوبْ (tǖp), يِلْدِزْ (yïldïz)
58 кора хупă, хуйăр хатырык катырык qadız каърт, чөвүрээ шаӈда, чөъпрәә тӓрӓк хабых, хахпас қақпаш қаздық чöбрö кабык кабык, кайры ҡабыҡ ҡабыҡ, ҡайыр къабукъ къабукъ къабукъ кабык qabıq қабық qobiq, qobuq qovzaq [[]] [[]] gabyk qabıq kabuk kabuk qabuq قاسْ (qās)
59 цветок чечек, çеçке чэчик, сибэкки от çeçäk, çiçäk чечек аӄаш қос от чахаях, порчо чақкийек чүчүг чечек гүл чәчәк, гөл цицәк, көл сәскә гюл, гокка гюл, гокка чечек шешекей, гуьл gúl гүл, шешек gul, chechak gül, chechäk [[]] çiçex gül çiçək, gül çiçek çiçek çeçek, çiçek جَجَكْ (čeček)
60 трава курăк от от 𐱇 (ot) оът, сиген оът, сіген, көк от от от, öлең от öлöн от, чөп үлән үлән үлән ханс, кырдык, отлау ханс от от, оьлен от, shóp от, шөп, өлең oʻt, oʻlan ot, chöp, ot-chöp [[]] ot, çöp ot ot ot ot ot اُتْ (ot)
61 верёвка пăяв, çип, вĕрен быа быа yıp баг, аргамчы, хендир, чеп бағ, чеъп, чел пағ пағ, арғамӌы пағ пағ, йеп, по буу жип, аркан бау, аркан пау бау жип, аркъан, бау джиб, джыджым йип, аркъан йип, аркан, бав jip жіп, арқан arqon, ip, bog' arqan, aghamchä, yip, boqush [[]] urxan, ýip urgan, ýüp, tanap ip urgan, çatı urgan, ip arqan, yip, sıcım يِبْ (yïp), اُرُقْ (uruq)
62 кожа тир тирии тирии 𐱅𐰼𐰃 (teri) кеш, алгы кеъш щамағ теер тере тере, тері тере тери тире тире тире тери тери тери тери teri тері teri terä täri, täre tir deri, ham dəri deri deri teri تَرٖى (terī)
63 мясо аш, какай эт эт 𐱅 (et) эът эът ӓт ит эт ет эт эт ит ит ит эт эт эт эт et, gósh ет goʻsht, et gösh, ät ät et et ət et et et اَتْ (et)
64 кровь юн хаан каан 𐰴𐰣 (qan) хан ӄан қан хан қан қан кан кан кан ҡан ҡан къан къан къан кан qan қан qon qan qan qan gan qan kan kan qan قانْ (qān)
65 кость шăмă уҥуох оңуок 𐰾𐰈𐰭𐰰 (süñük) сөөк сөөк сööк сööк сööк сымық сööк сөөк сөяк сөйәк һөйәк сюйек сюек сюек суьек súyek сүйек suyak söngäk [[]] syňyx süňk sümük [[]] kemik kemik, süyek سُنْكُكْ (süŋük)
66 жир çу сыа һыа 𐰖𐰍 (yağ) чаг, үс чағ, үс щағ чағ, ӱс чағ йағ јуу, ӱс май май май май жау джау яв, май май may май yogʻ, moy yagh, may yağ, pih, pi ýağ ýag yağ yaa yağ yağ, may ياغْ (yāɣ), اُزْ (ǖz), جِرْ (čïr)
67 яйцо çăмарта сымыыт һымыыт yumurtğa чуурга нюмурһа щумуртқа нымырха ныбыртқа ойа, уйа јымыртка жумуртка йомырка йомортҡа йомортҡа, күкәй гаккы, жумуртха гаккы йымырткъа юмыртка jumırtqa, máyek жұмыртқа tuxum, yumurtqa tuxum [[]] ýumotor ýumurtga yumurta yumurta, yımırta yumurta yımırta يُمُرْتْغا (yumurtɣā)
68 рог мăйрака муос муос müñüz мыйыс миис мӱс мӱус мӱус муңыс мӱӱс мүйүз мөгез мөйөс мөгөҙ мюйюз мюйюз мююз муьйиз múyiz мүйіз muguz, shox münggüz [[]] moňus şah buynuz boynuz, buynuz boynuz müyüz, boynuz مُنْكُزْ (müŋüz)
69 хвост хӳре кутурук кутурук 𐰴𐰆𐰑𐰺𐰆𐰸 (qudruq) кудурук ӄудуруӄ қузуруқ хузурух қузуруқ қузруқ куйрук куйрук койрык ҡойроҡ ҡойроҡ къуйрукъ къуйрукъ къуйрукъ куйрык quyrıq құйрық quyruq, dum quyruq quduruq, qudruq qurux guýruk quyruq kuyruk kuyruk quyruq قُذْرُقْ (quδruq)
70 перо тĕк түү, куорсун түү чүг түк тӱк чӱг чӱг [[]] jуҥ жүн каурый ҡауырсын, ҡыйаҡ ҡаурый къанат тюк тюк тюк кушын qawırsın, pár қауырсын jun, tuk, pat päy, tük yäläk, par mımılux ýelek tük [[]] tüy, yün tük يُوكْ (yǖg), تُو (tǖ|t=hair)
71 волос çӳç ас, баттах, кыл, түү ас 𐰽𐰲 (saç) чаш, хыл, дүк чеъш, чел, түк щащ сас, хыл шаш сәж, қыл, ту чач, кыл, тӱк чач чәч, кыл цац сәс чач чач, тюк чач, къыл, тюк шаш, кыл, туьк shash, qıl, túk шаш, қыл, түк soch, qil, yol chach, qil, tük saç, qil, tük saç saç, gyl, tüý saç, qıl saç, kıl, tuy saç, kıl saç, qıl سَجْ (sač), قِلْ (qïl), تُو (tǖ)
72 голова пуç бас, төбө бас, мэньии 𐰉𐱁 (baş) баш баъш пас пас паш паш, пас баш баш баш паш баш баш баш баш бас bas бас bosh bash baş, boş paş baş baş baş baş baş بَشْ (baš)
73 ухо хăлха кулгаах кулгаак 𐰸𐰆𐰞𐰴𐰴 (qulqaq) кулак ӄулаӄ қулақ хулах қулақ қулақ кулак кулак колак ҡолаҡ ҡолаҡ къулакъ къулакъ къулакъ кулак qulaq құлақ quloq qulaq qulaq, gulaq qulax gulak qulaq kulak kulak qulaq قُلَقْ (qulaq), قُلْقاقْ (qulqaq)
74 глаз куç харах карак 𐰚𐰈𐰕 (köz) карак ӄараӄ қарақ харах қарақ күс, қарақ кöс көз күз күс күҙ кёз кёз гёз коьз kóz көз koʻz köz köz köz göz göz göz göz köz كُوزْ (kȫz)
75 нос сăмса мурун, мунну мунну 𐰉𐰆𐰺𐰆𐰣 (burun) думчук һаай пурун пурун, тумзух, тунӌух пурун қаңрық тумчук мурун борын порон танау бурун бурун бурун бурын, тумсык murın мұрын, тұмсық, танау burun burun burun purnu burun burun burnu burun burun بُرُنْ (burun)
76 рот çăвар айах аньак, уос 𐰍𐰕 (ağız) аас аас, аӄсы ағыс аас аас, ақсы ағыс оос ооз авыз ауыс ауыҙ ауз аууз авуз авыз awız ауыз ogʻiz aghiz [[]] ağyz agyz ağız aaz ağız ağız اَغِزْ (aɣïz)
77 зуб шăл тиис тиис tiş диш діш тис тiс тиш тес тиш тиш теш теш теш тиш тиш тиш тис tis тіс tish chish tiş tiş diş diş diş diş tiş تٖىشْ (tï̄š)
78 язык чĕлхе тыл тыл tıl дыл дыл, тыл тил тiл тил тел тил тил тел тел тел тил тил тил тил til тіл til til til til dil dil dil dil til تِلْ (tïl)
79 ноготь чĕрне тыҥырах тыңырак 𐱃𐰺𐰭𐰴 (tırñaq) дыргак дырбаӄ тырғақ тырғах тырбақ тырғақ, тырмақ тырмак тырмак тырнак тырнаҡ тырнаҡ тырнакъ тырнакъ тырнакъ тырнак tırnaq тырнақ tirnoq tirnaq tirnaq tyrnax dyrnak dırnaq tırnak tırnak tırnaq تِرْنْغَقْ (tïrŋaq)
80 стопа ура тĕппи тилэх [[]] taban таваңгай [[]] таващ табан табан таван таман таман табан айаҡ йөслөк табан табан аякъ аякъ табан taban табан oyoq ayaq, adaq [[]] [[]] aýak ayaq taban ayak, taban ayaq, taban اَذَقْ (aδaq)
81 нога пĕçĕ атах атак 𐰑𐰴 (adaq) бут бут азақ азах азақ азақ бут бут аяк айаҡ аяҡ аякъ бут аякъ, бут аяк ayaq аяқ, бұт oyoq, put put, ayaq, adaq hadaq ayex aýak qıç bacak, ayak bacak, but bacaq, ayaq اَذَقْ (aδaq), بُوتْ (būt), اَيَقْ (ayaq)
82 колено чĕр куççи тобук тобук 𐱅𐰃𐰕 (tiz) дискек тіскек тысвас тiзек тизе тіз, тез тизе тизе тез тубыҡ тубыҡ тобукъ тобукъ тобукъ, тиз тиз dize тізе tizza tiz tiz tüz, tizex dyz diz diz diz, dirsek, topuk tiz تٖيزْ (tīz)
83 рука алă илии илии 𐰠𐰏 (elig) хол ӄол қол хол қол қол, ельіг кол кол кул ҡул ҡул къол къол къол кол qol қол qoʻl qol, äl äl, qol el, qol el əl el, kol el, kol qol, el اَلِكْ (elig), قُول (qol)
84 крыло çунат кынат кынат 𐰴𐰣𐱃 (qanat) чалгын һанат қанат ханат қанат қанат канат канат канат ҡанат ҡанат къанат къанат къанат канат qanat қанат qanot qanat qanat qanat ganat qanad kanat kanat qanat قَنَتْ (qanat)
85 живот хырăм харын, ис ис, быар 𐰴𐰺𐰣 (qarın), 𐰴𐰆𐰺𐰆𐰍𐰽𐰴 (quruğsaq) хырын, ижин иъшті қарын харын, icтi қарын, қурсақ қарын, ічіге, қорсқақ карын, ич карын, ич, курсак карын, эч, корсак ҡорсаҡ, эц ҡорһаҡ къарын къарын къарын, къурсакъ карын, иш, курсак qarın, ish, qursaq қарын, іш, құрсақ qorin qorsaq, qarin, qosaq qarun, qaron xusax, qaryn garyn qarın karnı, şkembe karın, kursak qarın, qursaq قَرِنْ (qarïn), ٌقُرُوغْسَاقْ (quruɣsaq)
86 кишки пыршă оһоҕос [[]] bağarsuq, bağırsuq, içägü шөйүндү [[]] иҗи iчеге ичеге ічіге, ічекі ичеге ичеги эчәк эцәк эсәк чегиле ичеги, чеги ичек ишек ishek ішек ichak üchäy-beghir, üchäy boğarsaq, boqarsaq pağysux içege bağırsaq, içalat barsak bağırsak içek بَغِرْسُقْ (baɣïrsuq)
87 шея мăй моой муой 𐰉𐰆𐰖𐰣 (boyın) моюн мөэн пойун мойын мойун моін мойын моюн муен пуйын муйын боюн боюн боюн мойын moyın мойын boʻyin boyun boyun poýny boýun boyun boyun, boynu boyun boyun بُيِنْ (boyïn)
88 спина çурăм көҕүс һис arqa оорга оорһа, сыърт, сіърт щарын арға, пiл, уча кöксӱ арқа арка, бел арка арка сырт, йелткә, йерткә арҡа аркъа сырт аркъа арка arqa арқа orqa arqa, ucha [[]] arxa arka, yagyrny arxa, kürək arka, sırt arka, sırt, bel arqa, sırt اَرْقا (arqā), اُجا (učā)
89 грудь кăкăр түөс түөс köküz, köküs хөрек [[]] тöс кöгіс тöш көкүс, төс кöгӱс, тöш көкүрөк күкрәк күкрәк, түш күкрәк кёкюрек, ёшюн кёкюрек, ёшюн кёкюрек, тёш коькирек, тоьс kókirek, tós көкірек, төс koʻkrak, koʻks kökräk, köks, mäydä, tösh töş, döş küpräx kükrek, döş döş güüs göğüs, döş köküs, kökrek كُكُزْ (kögüz), توُش tösh
90 сердце чĕре сүрэх һүрэк 𐰘𐰈𐰼𐰚 (yürek) чүрек чүрек щӱрӓк чӱрек чӱрек йүрек јӱрек жүрөк йөрәк йөрәк йөрәк жюрек джюрек юрек юрек júrek жүрек yurak yüräk, zhüräk [[]] ýirix ýürek ürək ürek yürek yürek يُرَكْ (yürek)
91 печень пĕвер быар быар 𐰉𐰍𐰺 (bağır) баар баар бӱӱр паар паар пағыр буур боор бавыр пауыр бауыр бауур бауур бавур бавыр bawır бауыр jigar jigär, beghir [[]] pağyr bagyr ciyər kara ceer karaciğer, bağır qara ciger بَغِرْ (baɣïr)
92 пить ĕçме ис ис ижер ишер ижӓрьғе iзерге иш іш, іч ичер ичүү эчәргә эцкәле эсеү ичерге ичерге ичмек ишуьв ishiw ішу ichmoq ichmäk içmek içmək içmӓӓ içmek içmek اِجْماكْ (ičmēk)
93 есть çиме сиэ, аһаа һиэ, аһаа 𐰘𐰃 (yi) чиир чиир щиғе, щииғе чирге чии йі, йе jиир же, аша ашарга ашанҡалы ашау ашаргъа, ауузланыргъа ашаргъа ашамакъ ев, ашав jew, asaw жеу, асау yemoq yimäk, yemäk [[]] ýi, ýe iýmek yemək imӓӓ yemek aşamaq يَيماكْ (yḗmēk)
94 кусать çыртма ытырар ытыр ısır ызырар, туткулаар ыъсырар қаварға ызырарға, тударға ызыр тісте, қап тиштеер тиште тешләргә цәйнәгәле тешләү къабаргъа къабаргъа хапмакъ тислев tislew тістеу, қабу tishlamoq chishlimäk [[]] [[]] dişlemek dişləmək dişlemӓӓ ısırmak, dişlemek tişlemek اِسِرْماقْ (ïsïrmāq), تِشْلاماكْ (tišlēmēk)
95 сосать ĕмме эмэр эм, обор em, sor эмер, сорар эмер ӓмӓрғе, сорайға эмерғе, сорарға эм, сор ем эмер, соорор эмүү, соруу имәргә, суырырга имкәле имеү, һурыу эмерге эмерге эммек, сормакъ эмуьв, сорув emiw, sorıw ему, сору emmoq, soʻrmoq ämmäk,shorimaq, shümäk [[]] [[]] emmek, sormak əmmək, sormaq emmӓӓ emmek, somurmak emmek اَمّاكْ (emmēk), سُورْماقْ (sōrmāq)
96 плевать сурма силлиир [[]] sut дүкпүрер [[]] тӱкӱрӓйғе тӱкӱрерге тӱккӱр [[]] тӱкӱрер түкүрүү төкерергә төкөркәле төкөрөү тюкюрюрге тюкюрюрге тюкюрмек туькируьв túkiriw түкіру tuplamoq tükürmäk [[]] tüxör tüýkürmek tüpürmək tükürmӓӓ tükürmek tükürmek سُذْماقْ (soδmāq)
97 блевать хăсма хотуолуур [[]] qus кузар [[]] қузарға хузарға қус қус кустыртар кусуу косарга ҡосҡалы ҡоҫоу къусаргъа къусаргъа къусмакъ кусув qusıw, qayt etiw құсу qusmoq qusmaq, qusuq, säpra yanmaq [[]] [[]] gusmak qusmaq kusmaa kusmak qusmaq قُسْماقْ (qusmāq), يَنْماقْ (yanmāq)
98 дуть вĕрме үр үр es, tüpir үрер, хадыыр үрер, ӄадыыр ӱрӓйғе ӱрерғе, ӱбӱрерғе ӱбӱр, салғына путе ӱрер, согор үйлөө, согуу, уруу өрергә, исәргә өргәле өрөү уфгюрюрге урургъа уьфюрмек, эшмек уьруьв, эсуьв úriw, esiw úrlew, úplew үру, есу, үрлеу esmoq äsmäk, chiqmaq [[]] [[]] üflemek, öwüsmek üfürmək üflemӓӓ esmek, üfürmek esmek (о ветре); üfürmek (о человеке) اَسْماكْ (esmēk)
99 дышать сывлама тыынар тыын, һалгылаа tın тынар тынар тынавсарға тынарға тын ур ал тынар дем алуу тын алырга, суларга тын алғалы тын алыу солургъа солургъа тыныш алмакъ тыныс алув dem alıw дем алу, тыныс алу nafas olmoq, dam chiqalmoq näpas almaq, däm almaq, tin tartmaq, tinmaq [[]] [[]] dem almak nəfəs almaq solumaa solumak, dinlenmek nefes almak تِنْماقْ (tïnmāq)
100 смеяться кулма күл күл 𐰚𐰈𐰠 (kül) каттырар ӄаӄӄырар кӱлӓрғе кӱлерге, хатхырарга қатқыр күл каткырар күлүү, каткыруу көлергә көлгәле, ҡатҡырғалы көлөү кюлюрге кюлюрге кюлемек куьлуьв kúliw күлу kulmoq külmäk [[]] kul gülmek gülmək gülmӓӓ gülmek külmek تِنْماقْ (külmēk), قَتْغُرْماقْ (qatɣurmāq)
101 видеть курма көр көр 𐰝𐰈𐰼 ,𐰚𐰈𐰼 (kör) көөр көөр кöрӓйғе кöрерге кöр көр кöрöр көрүү күрергә күргәле күреү кёрюрге кёрюрге гёрмек коьруьв kóriw көру koʻrmoq körmäk kör kör görmek görmək görmӓӓ görmek körmek كُرْماكْ (körmēk)
102 слышать илтме истэр иһит 𐰾𐰃𐰓 (esid) дыңнаар тыӈнаар, дыӈнаар ӓстӓрғе истерге уқ аңні угар угуу, эшитүү ишетергә эшеткәле ишетеү эшитирге эшитирге эшитмек эситуьв esitiw есту eshitmoq anglimaq, ishitmäk [[]] [[]] eşitmek eşitmək işitmӓӓ, duymаа işitmek, duymak eşitmek اَشِتْماكْ (ešitmēk)
103 знать пĕлме билэр бил 𐰋𐰃𐰠 (bil) билир билир пилӓрғе пiлерге пил пыл, піль билер билүү белергә пелгәле белеү билирге билирге билмек билуьв biliw білу bilmoq bilmäk [[]] bil bilmek bilmək bilmӓӓ bilmek bilmek بِلْماكْ (bilmēk)
104 думать шухăшлама, шутлама санаа һанаа, өйдөн 𐰽𐰴𐰣 (saqın) санаар, саналдаар, бодаар, боданыр саӄтыр, сағын сақтарға, пöғӓрғе сағынарға пöгӱн, толан сақын сананар ойлоо уйларга уйлағалы уйлау сагъышланыргъа, оюмларгъа сагъыш этерге ойламакъ ойлав oylaw ойлау oʻylamoq oylimaq, pikir qilmaq, sanimaq [[]] sumurla pikir etmek, saýmak, üýtmek düşünmək düşünmӓӓ düşünmek, sanmak tüşünmek, oylamaq اُوماكْ (ȫmēk), سَقِنْماقْ (saqïnmāq)
105 нюхать шăршлама сыттаа һыллаа, һытыргаа 𐰉𐰃𐰑𐰞𐰀 (yıdla) чыттаар чыттаар чыстиға чыстанарға чыста [[]] јытаар жыттоо иснәргә йыслағалы еҫкәү ийискерге ийискерге ийислемек ийискилев iyiskew иіскеу isqamoq purimaq, äsnimäk, iskimäk [[]] [[]] ysgamak (sniff) iyləmək, qoxlamaq, qoxumaq kokmaа kokmak (give off smell), koklamak (to sniff, sense) qoqlamaq يِذْلاماقْ (yïδlāmāq)
106 бояться хăрама куттан куттан 𐰴𐰆𐰺𐰴 (qorq) коргар ӄоърһар қортарға хорығарға қоруқ қорқ коркыыр коркуу куркырга ҡурыҡҡалы ҡурҡыу къоркъургъа къоркъаргъа къоркъмакъ коркув qorqıw қорқу qoʻrqmoq qorqmaq [[]] xorga gorkmak, eýmenmek qorxmaq korkmаа korkmak qorqmaq قُرْقْماقْ (qorqmāq)
107 спать çывăрма утуй утуй 𐰆𐰑 (udı) удуур удуур, утуур узиға узирға узу узу уйуктаар уктоо йокларга йоҡлағалы йоҡлау жукъларгъа джукъларгъа юхламакъ уйклав uyqılaw ұйықтау uxlamoq uxlimaq, uyqu, yatmaq [[]] uxla uklamak yatmaq uyumаа uyumak yuqlamaq اُذٖيماقْ (uδï̄māq), يَتْماقْ (yatmāq)
108 жить пурăнма сырыт, олор олор 𐰖𐱁 (yaşa) чурттаар черләәр щуртииға чуртирға чурта, чат йаса јажар, jӱрер жашоо яшәргә йәшәгәле йәшәү жашаргъа джашаргъа яшамакъ яшав, оьмир суьруьв jasaw, ómir súriw жасау, өмір сүру yashamoq yashimaq [[]] [[]] ýaşamak yaşamaq yaşamаа yaşamak yaşamaq يَشاماقْ (yašāmāq)
109 умирать вилме өлөр өл 𐰈𐰠 (öl) өлүр өлер öллӓрғе öлерге öл йүл öлöр өлүү үләргә үлгәле үлеү ёлюрге, ауушургъа ёлюрге оьлмек оьлуьв óliw өлу oʻlmoq ölmäk, öchmäk, yoqalmaq [[]] öl ölmek ölmək ölmӓӓ ölmek ölmek يَشاماقْ (ölmēk), كَجْماكْ (kečmēk)
110 убивать вĕлерме өлөрөр [[]] 𐰈𐰠𐰼 (ölür) өлүрер [[]] öлӱрӓйғе öдiрерге öдӱр йулур öлтӱрер өлтүрүү үтерергә үлтергәле үлтереү ёлтюрюрге, жояргъа ёлтюрюрге оьлтюрмек оьлтируьв óltiriw өлтіру oʻldirmoq öltürmäk [[]] ölter öldürmek öldürmək öldürmӓӓ öldürmek öldürmek اُلْدُرْماكْ (öldürmēk)
111 бороться çапăçма охсус, туһун, кыргыс, сэриилэс һэриилэс, өлөрүс, туһун 𐰾𐰈𐰭𐱁 (süŋüš), 𐰾𐰈𐰭𐰾 (süŋüs) чаалажыр, демисежир, тутчур, дайылдажыр, хүрежир чаалаар кӱрӓзӓрғе чаалазарға, кӱрезерге, харбазарға чаалаш, кӱреш, тудуш қавыс jуулажар согушуу, урушуу көрәшергә суғышҡалы һуғышыу тутушургъа, кюреширге уруш этерге, джагъалашыргъа ябушмакъ, эришмек согысув, кавга этуьв urısıw, sawash etiw соғысу, күресу urushmoq, qurashmoq urushmaq, soqushmaq, chelishmaq, kürӓshmӓk [[]] [[]] uruşmak, söweşmek, göreşmek vuruşmaq, savaşmaq, döyüşmək savaşmаа, güreşmӓӓ dövüşmek, savaşmak, güreşmek küreşmek سَڤَشْماق (savašmāq), جَلِشْماقْ (čalïšmāq), سُنْكُشْماكْ (süŋüšmēk), اُرُشماقْ (urušmāq)
112 охотиться тытма çӳре бултаа бултаа 𐰉𐰞𐰀 (abla) аңнаар, аңныыр аӈнаар аңзынарға аңнирға аңна ті аҥдар аң уулоо ауларга аулағалы аулау, ауға, һунарға уучуланыргъа ууларгъа ав этмек анъшылав awlaw аңшылау, аулау ovlamoq ovlimaq [[]] [[]] awlamak ovlamaq [[]] avlamak avlamaq اَڤْلاماقْ (avlāmāq)
113 ударить çапма, шаккама оҕус огус, кырбаа, һаба, һыс 𐰆𐰺 (ur) согар, кагар, шанчар соъһар, ӄаъһар, шеньӌар, сабаар соғарға cабарға, теерге, урунарға соқ, шап пер согар согуу, уруу сугарга, бәрергә суҡҡалы һуғыу урургъа, согъаргъа урургъа урмакъ урув, согув urıw, soǵıw, sabaw ұру, соғу, сабау urmoq urmaq, soqmaq, soqulmaq, qaqmaq [[]] vur, töý urmak, patlamak vurmaq urmаа, duumаа vurmak, sokmak, çarpmak urmaq اُرْماقْ (urmāq), قَقْماقْ (qaqmāq)
114 резать касма кыс, быс быс 𐰚𐰾 (kes), 𐰉𐰃𐰲 (bıç) кезер кеъсер кӓзӓрғе кизерге кес кес, кіс кезер кесүү, бычуу кисәргә кискәле киҫеү кесерге, жырыргъа кесерге гесмек кесуьв, пишуьв, тилуьв kesiw, pishiw, tiliw кесу, пішу, тілу kesmoq käsmäk, pichmaq, qiymaq, ormaq käs [[]] kesmek kəsmək kesmӓӓ kesmek, biçmek kesmek كَسْماكْ (kesmēk), بِجْماقْ (bïčmāq), قِيْماقْ (qïymāq), اُورْماقْ (ormāq)
115 разделить пайлама, уйăрма араар, аҥардаа үллэр böl чарар, оондактаар чарар, ырар щарайға, ӱлиғе чарарға, оодарға чаар, кезе шап, ӱле йар чабар бөлүү, ажыратуу бүләргә пүлгәле ярыу бёлюрге, юлеширге джарыргъа бёлмек боьлуьв bóliw жару, бөлу yormoq yarmaq, ayirmaq, bölmek, sökmēk [[]] [[]] ýarylmak yarmaq bölmӓӓ yarmak, bölmek bölmek يَرْماقْ (yarmāq), يَرْماكْ (yermēk), اَذِرْماقْ (aδïrmāq), سُكْماكْ (sökmēk)
116 колоть чикме, тирме хайытар кайыт 𐰽𐰨 (sanç) шанчар, шиштээр шеньӌар, ӄадаар чанҗарға сазарға қаза, тоор сандж сайар, кадар саюу, матыруу чәнчергә, кадарга цәнцкәле сәнсеү, ҡаҙау чанчыргъа чанчыргъа, сугъаргъа чанчмакъ, кадамакъ шаншув, кадав shanshıw, qadaw шаншу, қадау, сұғу, тығу sanchmoq, tiqmoq sanjimaq, tiqmaq [[]] qata pyçaklamak, naýzalamak sancmaq, batırmaq, soxmaq [[]] sancı, batırmak soqmaq سَنْجْماقْ (sančmāq), سُقْماق (suqmāq)
117 царапать чăрмалама, черме, шăйăрма тарбаа, тыҥырахтаа тарбаа tırma дырбактаар дырбаар тырвиға тырбахтирға тырбақта сарма тырмаар, сыйрыыр тырмоо тырнарга тырнағалы тырнау тырнаргъа тырнаргъа тырнамакъ тырнав tırnaw тырнау tirnamoq qashlimaq, tirnaqlimaq, tatilimaq [[]] [[]] dyrnaçaklamak dırnaqlamaq, cızmaq tırmalamаа, çizmаа tırmalamak, çizmek tırnamaq قَشٖيماقْ (qašï̄māq), اَزْماكْ (ezmēk)
118 копать алтма, чавма, чакалама, чавалама, чавса кăларма хас кас qaz казар ӄазар қазарға хазарға қас қаз казар казуу казырга ҡасҡалы ҡаҙыу къазаргъа къазаргъа къазмакъ казув qazıw қазу qazimoq qazmaq, kolimaq [[]] qazy gazmak qazmaq kazmаа kazmak qazmaq قَزْماقْ (qazmāq), قَزٖيماقْ (qazï̄māq), اُشَماكْ (üšēmēk), اُنْكْماكْ (üŋmēk)
119 плавать ишме уһун, харбаа уһун, карбаа yüz эштир эъштір щӱзӓрғе чӱзерге чӱc, ық чöр қай jӱзер, эжинер сүзүү йөзәргә йөскәле йөҙөү жюзерге джюзерге юзмек юзуьв, ялдав júziw жүзу suzmoq (su) üzmăk [[]] [[]] ýüzmek üzmək üzmӓӓ yüzmek, süzülmek yaldamaq يُزْماكْ (yüzmēk), جَبْماقْ (čapmāq)
120 летать вĕçме көт көт 𐰆𐰲 (uç) ужар уъһяр уҗарға учугарға учуқ уш, уч учар учуу очарга оцҡалы осоу учаргъа учаргъа учмакъ ушув ushıw ұшу uchmoq uchmaq [[]] uçmak uçmaq uçmаа uçmak uçmaq اُجْماقْ (učmāq), تَنْكْماكْ (teŋmēk)
121 ходить утма, çӳреме бар, хаамп бар, һырыт 𐰖𐰆𐰺𐰃 (yorı) чоруур, баар, кылаштаар чоруур парайға чöрерге, парарға чöр йор, джор јӱрер, базар жүрүү, баруу, баcуу йөрергә йөрөгәле атлау жюрюрге, барыргъа джюрюрге, барыргъа юрюмек юруьв júriw жүру, бару yurmoq, bormoq, kezmoq yürmäk, barmaq, zhürmäk, mangmaq [[]] [[]] ýöremek, barmak yerimək, gəzmək ӧrümӓӓ yürümek, varmak, basmak yürmek يُرٖيماقْ (yorï̄māq)
122 приходить килме, пыма кэлэр кэл 𐰚𐰠 (kel) келир келір кӓлӓрғе килерге кел кел, кель келер келүү килергә килгәле килеү келирге келирге гелмек келуьв keliw келу kelmoq kälmäk käl kel gelmek gəlmək gelmӓӓ gelmek kelmek كَلماكْ (kelmēk)
123 лежать выртма сытар һыт 𐰖𐱃 (yat) чыдар чыътар щадарға чадарға чат йат jaдар жатуу ятарга йатҡалы ятыу жатаргъа джатаргъа ятмакъ ятув jatıw жату yotmoq yatmaq yat ýat ýatmak, uzanmak yatmaq, uzanmaq yatmаа yatmak, uzanmak yatmaq يَتْماقْ (yatmāq)
124 сидеть ларма олорор олор 𐰆𐰞𐰺 (olur) олурар олурар, олырар олурайға одырарға одур олтур отурар отуруу утырырга утырғалы ултырыу олтурургъа олтурургъа олтурмакъ олтырув otırıw отыру oʻtirmoq olturmaq [[]] otyr oturmak oturmaq oturmаа oturmak oturmaq اُلْتُرْماقْ (olturmāq)
125 стоять тăма турар тур 𐱃𐰆𐰺 (tur) турар турар турайға турарға тур тур турар туруу торырга торғалы тороу сюелирге, сирелирге сюелирге, сирелирге турмакъ турув turıw тұру turmoq turmaq [[]] [[]] durmak durmaq durmаа durmak turmaq تُرْماقْ (turmāq)
126 повернуть пăрма, çавăрма эргитэр, эрийэр эрий, эргий, туора, туорат ebir, qadır ээр, эргилдирер ээр евирӓйғе айлан(дыр)арға, айландыры бызарға пур, пурул йүрлье бурар, бурылар буруу, бурулуу борырга поролғалы боролоу бурургъа бурургъа бурмакъ, бурулмакъ бурув, бурылув burıw, burılıw бұру, бұрылу burmoq burimaq, övätläshmäk, aylanmaq [[]] [[]] dönmek dönmək [[]] dönmek, burmak burulmaq اَڤُرْماكْ (evürmēk), جَڤُرْماكْ (čevürmēk), تَڤُرْماكْ (tevürmēk)
127 падать ӳкме, йăванма, тӳнме, такăнма түс, суул түс 𐱅𐰈𐰾 (tüs) дүжер, аңдарлыр түъһер, чуғлур аңнапарайға тӱзерге, аңдарыларға тӱш, чығыл, уш түс, йығыл тӱжер, jыгылар түшүү, жыгылуу, кулоо төшәргә, егылырга, аварга төшкәле, йығылғалы, ауғалы төшөү, йығылыу, ҡолау тюшерге, жыгъылыргъа, ауаргъа тюшерге, джыгъылыргъа, ауаргъа тюшмек, йыгъылмакъ, авмакъ туьсуьв, йыгылув túsiw, jıǵılıw, qulaw түсу, жығылу, құлау tushmoq, yiqilmoq, qulamoq chüshmӓk, yiqilmaq [[]] ýyxyl ýykylmak düşmək düşmӓӓ düşmek, yıkılmak tüşmek تُشْماكْ (tüšmēk), اُجْماقْ (učmāq)
128 давать пама биэрэр биэр 𐰋𐰼 (bir) бээр бәәр пӓрӓйғе пирерге пер пер, вер берер берүү бирергә пиргәле биреү берирге берирге бермек беруьв beriw беру bermoq bärmäk [[]] ver bermek vermək vermӓӓ vermek bermek بِيرْماكْ (bḗrmēk)
129 держать тытма тутар тут 𐱃𐰆𐱃 (tut) тудар туътар тударға тударға тут тут тудар тутуу, кармоо тотарга ошлағалы тотоу тутаргъа тутаргъа тутмакъ ыслав, тутув ustaw, tutıw ұстау, тұту tutmoq, ushlamoq tutmaq [[]] tut, çuç tutmak tutmaq tutmаа tutmak tutmaq تُتْماقْ (tutmāq)
130 сжимать хĕсме, чăмăртама, хĕстерме, пăчăртама ыгар ык 𐰶𐰾 (qıs) кызар [[]] қыстырайға хызарға қыза тут қыс, сық сыгар, кыза тудар сыгуу кысарга ҡысҡалы, сыҡҡалы ҡыҫыу къысаргъа къысаргъа къысмакъ кысув, сыгув qısıw қысу, сығу qismoq, siqmoq qismaq, siqmaq [[]] xys sykmak sıxmaq kısmаа sıkmak, kısmak sıqmaq سِقْماقْ (sïkmāq)
131 тереть сăтăрма, сĕрме сот, аал һот sürt дүрбүүр, өгээр чодар чызарға, щызарға чызарға чос сызыр jыжар сүртүү, сүйкөө, ушалоо ышкырга, уарга ыуғалы ышҡыу ышыргъа ышыргъа ишымакъ ыскылав ısqılaw, ısıw ысқылау, ысу ishqalamoq, surtmoq sürtmäk, sürkimäk, ishqimaq [[]] [[]] oýkamak, sürtenmek sürtmək uumаа, ufаlаmаа ovmak, sürtmek sürtmek سُرْتْماكْ (sürtmēk), تُرْتْماكْ (türtmēk), يَقْماقْ (yaqmāq)
132 мыть çума сууй һууй, һууннар yu чуур чуур щунарға чуурға чун йу, йув jунар жуу юарга йыуғалы йыуыу жууаргъа джууаргъа жувмакъ ювув juwıw жуу yuvmoq yuymaq, zhuymaq [[]] ýu ýuwmak yumaq yıkamаа yıkamak, yumak yuvmaq [[]]
133 вытирать шăлма сот һот türt чодар, аштаар чодар щозарға, щоссаларға чызарға чос сүрт, сыртла арлаар, арчып турар, сӱртӱ аарчуу, сүртүү сөртергә сөрткәле һөртөү сыйпаргъа, къургъакъсытыргъа сюртерге сибирмек суьртуьв súrtiw сүрту artmoq sürtmäk, eritmaq [[]] [[]] süpürmek silmək silmӓӓ silmek, süpürmek, sürtmek silmek [[]]
134 тянуть туртма, сĕтĕрме тарт тарт tart тыртар, сөөртүр тыъртар тартарға тартарға, сöртирге тарт тарт тартар тартуу, чоюу тартырга тартҡалы тартыу тартыргъа тартыргъа тартмакъ тартув tartıw тарту tortmoq, choʻzmoq tartmaq [[]] tat dartmak, çekmek çəkmək çekmӓӓ çekmek, tartmak çekmek, tartmaq تَرتماقْ (tartmaq)
135 толкать тĕртме, тĕкме үт, ас үт it, iter идер иътэр идӓрғе iдерге, сазарға ит іт, ішіт ийдер, тӱртер түртүү этәргә этеп йебәргәле этеү тюртерге тюртерге, теберирге тюртмек, тебермек ийтев iyteriw итеру itarmoq, turtmoq ittӓrmăk [[]] işt itmek itələmək itirmӓӓ, durtmӓӓ itmek, tepmek itemek [[]]
136 бросать пăрахма, ывăтма, утма бырах, кэбис, тамнаа бырак, кээс, тамнаа at дажаар, октаар, шывыдаар даӌаар тастиға, адарға тастирға, силерге ташта, шел тарда чачар таштоо, ыргытуу ташларга ташлағалы, ырғытҡалы ташлау атаргъа атаргъа ташламакъ, атмакъ таслав, былактырув, ыргытув taslaw, ılaqtırıw тастау, лақтыру, ату tashlamoq, otmoq tashlimaq, atmaq [[]] [[]] atmak atmaq atmаа, sıbıtmаа atmak, bırakmak atmaq [[]]
137 вязать кăкарма, çыхма, сыпма баай баай 𐰉𐰀 (ba) баглаар бағлаар пағлиға палғирға пағла пағла буулаар байлоо бәйләргә пәйләгәле бәйләү байларгъа, эшерге байларгъа байламакъ байлав, бавлав baylaw, bawlaw байлау bogʻlamoq baghlimaq va pağla baglamak bağlamaq ӧrmӓӓ bağlamak bağlamaq [[]]
138 шить çĕлеме, тĕрлеме тик тик, иистэн tik даараар даараар тиғӓрғе тiгерге тик тек кöктööр тигүү тегәргә теккәле тегеү тигерге тигерге тикмек тигуьв tigiw тігу tikmoq tikmăk [[]] tix tikmek tikmək dikmӓӓ dikmek tikmek [[]]
139 считать шутлама аах ак 𐰽𐰣𐰀 (sana) санаар санаар санииға санирға сана, тоола сана тоолоор, чоттоор саноо санарга исәпләгәле һанау санаргъа санаргъа санамакъ санав sanaw санау sanamoq sanimaq [[]] sana sanamak saymaq saymаа saymak saymaq [[]]
140 сказать теме, калама эт, диэ диэ, һаңар 𐰖 (ay), 𐱅𐰃 (ti) чугаалар, сөглээр, эдер соодар, дэр айдарға чоохтирға, чохтанарға айт айіт, ай, ті, те айдар айтуу, деш әйтергә әйткәле, тигәле әйтеү айтыргъа айтыргъа, дерге айтмакъ, демек айтув, дев aytıw, dew айту, деу aytmoq, demoq eytmaq, demăk hay yaşa, de diýmek demək demӓӓ, sölемӓӓ demek, söylemek demek, aytmaq, söylemek [[]]
141 петь юрлама ыллаа ыллаа yırla ырлаар ырлаар ырлиға ырлирға, сарнирға ырла, сарна йырла кожоҥдоор ырдоо җырларга йырлағалы йырлау жырларгъа джырларгъа йырламакъ йырлав qosıq aytıw жырлау, ән айту ashula aytmoq, kuylamoq nakhsha eytmaq, sayrimaq [[]] [[]] saýramak oxumaq çаlmаа, ötmӓӓ söylemek, ötmek yırlamaq (о людях); ötmek, sayramaq (о птицах) [[]]
142 играть выльама оонньоо оойноо, оойньоо oyna ойнаар ойнаар ойниға ойнирға ойна ойна ойноор ойноо уйнарга уйнағалы уйнау ойнаргъа ойнаргъа ойнамакъ ойнав oynaw ойнау oʻynamoq oynimaq [[]] oýna oýnamak oynamaq oynamаа oynamak oynamaq [[]]
143 плыть ишме уһун уһун, карбаа yüz эштир, салдаар һөөрәәр щӱзӓрғе чӱзерге, ағарға ық, ақ қай јӱзер cүзүү, калкуу йөзәргә ығып парғалы йөҙөү жюзерге джюзерге юзмек юзуьв, ялдав júziw жүзу, қалқу suzmoq lăylimăk, üzmăk, lăpildimăk [[]] [[]] ýüzmek üzmək üzmӓӓ yüzmek, süzülmek yaldamaq [[]]
144 течь юхма сүүр тэстии, тэһин aq агар, төктүр аъһар ағарға ағарға ақ ақ, ах агар агуу агарга аҡҡалы ағыу саркъыргъа агъаргъа акъмакъ агув aǵıw ағу oqmoq aqmaq [[]] [[]] akmak axmaq akmаа akmak aqmaq [[]]
145 замерзать шăнма тоҥ тоң, үлүй 𐱃𐰆𐰭 (toñ) доңар доӈар тоңарға, топарайға тоорға тоң, тоо тоң, тон тоҥар, чарчар тоңуу, үшүү туңырга, өшергә өшөп ҡалғалы өшөү бузларгъа, юшюрге бузларгъа, юшюрге бузламакъ, уьшюмек тонъув, уьсуьв, бузлав tońıw, úsiw, muzlaw тоңу, үсу, мұздау toʻngmoq, muzlamoq tonglimaq [[]] toň doňdurmak, şatlamak donmaq üşümӓӓ donmak, üşümek buzlanmaq [[]]
146 пухнуть шыçма ис, үлүн, көбеө, иһэн таҕыс [[]] 𐱁𐰃𐱁 (şış) ыжар, хапыяр, дөртеер ышар кöвӓрғе, кöппарайға сiзерге, кöберге шиш, кöп сыз тижер шишүү, көбүү шешәргә шешенкәле шешеү кёберге кёберге шишмек, гёпмек сисуьв isiw ісу, қабару shishmoq köpmăk, qaparmaq [[]] [[]] çişmek şişmək şişmӓӓ şişmek, kabarmak, köpürmek şişmek [[]]
147 солнце хĕвел күн күн 𐰚𐰈𐰤 (kün) хүн һүн, күн кӱнғарағы, кӱн қарағы кӱн кӱн, қуйаш күн, хун кӱн күн кояш ҡойаш ҡояш кюн кюн гюн, гюнеш куьн kún, quyas күн quyosh, kun kün kün kün gün gün, günəş gün, güneş güneş küneş كُنْ (kün)
148 луна уйăх ый ый 𐰖 (ay) ай ай айғарағы ай ай ай ай ай ай ай ай ай ай ай ай ay ай oy ay hay ay ay ay ay اايْ (āy)
149 звезда çăлтăр сулус һулус yulduz сылдыс сылтыс щылтыс чылтыс чылтыс йылтыс, йултыс јылдыс жылдыз йолдыз йылтыс йондоҙ жулдуз джулдуз юлдуз юлдыз juldız жұлдыз yulduz yultuz yulduz, yuldus ýiltis ýyldyz ulduz yıldız yıldız yıldız يُلْدُزْ (yulduz)
150 вода шыв уу уу 𐰽𐰆𐰉 (sub) суг суғ суғ суғ суғ су суу суу су сыу һыу суу суу сув сув suw су suv su su, suv su suw su su su suv سُوڤْ (sūv)
151 дождь çумăр самыыр, ардах һамыыр 𐰖𐰍𐰢𐰆𐰺 (yağmur) чаъс чаъс, өъскен суғщағ наңмыр нағбур йағмыр јаҥмыр, јааш жамгыр, жаан яңгыр йаңҡыр, йауын ямгыр, яуын жауун джангур янгур, явун ямгыр jamǵır, jawın, jańbır жаңбыр, жауын yomgʻir yamghur yağuş, yaquş ýağmur ýağış yağış yaamur yağmur yağmur يَغْمُرْ (yaɣmur)
152 река çырма, шыв, юханшыв өрүс үрэк, эбэ 𐰈𐰏𐰕 (ögüz) суг, хем һем чул суғ суғ, чулат үгүс суу өзөн, дарыя елга йылға йылға, иҙел черек къобан, черек оьзен сув, йылга сув dárya, ózek өзен daryo dăriya çay, çaay özen derýa çay derӓ, su ırmak özen اُكُزْ (ögüz)
153 озеро кӳлĕ күөл күөл 𐰚𐰈𐰠 (köl) хөл һөл кöл кöл кöл көль кöл көл күл күл күл кёл кёл кёл коьл kól көл koʻl köl köl [[]] köl göl göl göl göl كُولْ (kȫl)
154 море тинĕс муора, байҕал муора, байгал 𐱃𐰞𐰆𐰖 (taluy) далай далай улуғ кöл талай талай талей талай деңиз диңгез тиңкес диңгеҙ тенгиз тенгиз денгиз тенъиз teńiz теңiз dengiz dengiz [[]] [[]] deňiz dəniz deniz deniz deñiz تَنْكِزْ (teŋiz), كُولْ (kȫl)
155 соль тăвар туус туус 𐱃𐰆𐰕 (tuz) дус тус тус тус тус туз тус туз тоз тос тоҙ туз туз туз туз duz тұз tuz tuz tuz [[]] duz duz tuz tuz tuz تُوزْ (tūz)
156 камень чул таас таас 𐱃𐱁 (taş) даш даш тас тас таш тас таш таш таш таш таш таш таш таш тас tas тас tosh tash taş [[]] daş daş taş taş taş تاشْ (tāš)
157 песок хăйăр кумах кумак 𐰴𐰆𐰢 (qum) кум, элезин һум қум, сай хум қумақ қум кумак, сай кум ком ҡом ҡом юзмез къум хум, къайыр кум, кайыр qum, qayır құм, қайыр qum qum [[]] kum gum, çäge qum kum kum qum قُمْ (qum)
158 пыль тусан тобурах, быыл [[]] 𐱃𐰆𐰕 (toz) доозун буланды тозан тозын тозун тос, чан тоозыны тоз, чаң тузан тусан туҙан, саң букъу, къум букъу чанг тозан, шанъ tozań, shań тозаң, шаң chang tozang, chang [[]] torax toz, tozan, çaň toz toz toz toz تُوزْ (tōz), تُبْراقْ (toprāq)
159 земля тăпра, çĕр буор, cир һир 𐱃𐰆𐰯𐰺𐰴 (topraq) довурак, чер, хөрзүн тоъпраӄ, чер щӓрь тобырах, чир тобрақ, чер торвақ, йер тобрак топурак туфрак, җир тупраҡ тупраҡ, ер топуракъ, жер топуракъ топуракъ топырак topıraq топырақ tuproq topa turpaq torax toprak torpaq toprak toprak, yer topraq, yer تُبْراقْ (toprāq), يِيرْ (yḗr)
160 облако пĕлĕт былыт былыт 𐰉𐰆𐰞𐰃𐱃 (bulıt) булут булут пулут пулут пулут пылыт булут булут болыт полот болот булут булут булут булыт bult бұлт bulut bulut bulut, bolut pulyt bulut bulud bulut bulut bulut بُلِتْ (bulït)
161 туман тĕтре туман [[]] 𐱃𐰆𐰢𐰣 (tuman) туман туман, бус туван тубан тубан манан туман туман томан томан томан туман туман, тубан туман туман duman тұман tuman tuman [[]] tuman duman duman duman, sis duman, sis tuman تُمانْ (tumān), بُوسْ (būs)
162 небо тӳпе халлаан каллаан 𐱅𐰭𐰼𐰾 (teñri) дээр дээрі кӱн тигiр тегри теңір теҥери, кöк көк, асман күк ауа күк кёк кёк кёк коьк kók көк, аспан koʻk, osmon kök, asman kök, asman asman gök, asman göy gök gök, tepe kök تَنْكْرٖى (teŋrī), كُوكْ (kȫk)
163 ветер çил тыал тыал 𐰘𐰠 (yel) салгын, хат саълһын щӓл чил салғын йіл, салқын салкын жел җил йел ел жел джел ел ел jel жел yel shamal, sălkin shamal yel ýel ýel külək, yel yel yel yel يِيلْ (yḗl), اَسِنْ (esin)
164 снег юр хаар каар 𐰴𐰺 (qar) хар ӄар қар хар қар қар кар кар кар ҡар ҡар къар къар къар кар qar қар qor qar qar, ğaar qar gar qar kaar kar qar قارْ (qār)
165 лёд пăр муус буус buz дош тоъш пус пус мус пыз тош муз боз пос боҙ буз буз буз буз muz мұз muz muz buz [[]] buz buz buz buz buz بُوزْ (būz)
166 дым тĕтĕм буруо буруо tütün ыш ыш тӱдӱн тӱдӱн, ыс тӱдӱн, ыш ыс ыш түтүн төтен төтөн төтөн тютюн тютюн тютюн туьтин tútin түтін, ыс tutun tütün [[]] tütün tüsse tüstü tütün, is duman, is, tütün tütün تُتُنْ (tütün), اِشْ (ïš)
167 огонь вут уот уот 𐰆𐱃 (ot) от от от от от от, йалын от от ут ут ут от от от, ялын от, ялын ot, jalın от, жалын oʻt, olov ot, atăsh hot, huot ot ot od yalın ateş, od ateş, ot اُوتْ (ōt)
168 зола кĕл күл күл 𐰚𐰈𐰠 (kül) хүл һүл кӱл кӱл кӱл кул кӱл күл көл көл көл кюл кюл кюл куьл kúl күл kul kül kül kül kül kül kül kül kül كُلْ (kül)
169 гореть çунма уотта, умай, умат убай, убат köy, örten кывар, өртенир от чиир кöйӓрғе кöйерге кöй күй, cөк кӱйер күйүү янарга көйгәле, янҡалы яныу жанаргъа джанаргъа гюймек, янмакъ куьюв, янув kúyiw, janıw күю, жану yonmoq yanmaq, köymăk kön [[]] ýanmak, otlamak, ötmek yanmaq yanmаа yanmak yanmaq [[]]
170 дорога çул суол һуол, орок 𐰖𐰆𐰞 (yol) чол, орук оруӄ щол чол чол йол jол жол юл йул юл жол джол ёл йол jol жол yoʻl yol [[]] ýol ýol yol yol yol yol [[]]
171 гора ту хайа кайа 𐱃𐰍 (tağ) даг дағ, тағ тағ тағ тағ тағ туу тоо тау тау тау тау тау тав тав taw тау togʻ tagh taağ, taq tağ dag dağ daа dağ dağ [[]]
172 красный хĕрлĕ кыһыл кыһыл 𐰶𐰃𐰕𐰞 (qızıl) кызыл ӄызыл қызыл хызыл қызыл қызыл кызыл кызыл кызыл ҡысыл ҡыҙыл къызыл къызыл къызыл кызыл qızıl қызыл qizil qizil qırmız, ğirmızi qysyl gyzyl qırmızı, al kırmızı kızıl, kırmızı qızıl, qırmızı [[]]
173 зелёный симĕс, ешĕл күөх күөк 𐰖𐰽𐰞 (yasıl) ногаан көк кöк от кöк, ноған, чазыл чажыл йасыл, көк јажыл жашыл яшел йәшел йәшел жашил джашил яшыл, гёк ясыл jasıl жасыл, көк yashil yeshil yaşul, kük ýaşil ýaşyl yaşıl yeşil yeşil yeşil [[]]
174 жёлтый сарă араҕас, саһархай һаһыл 𐰽𐰺𐰍 (sarığ) сарыг сарығ сарығ сарығ сарығ сарығ сары сары сары сары һары сары сары сары сары sarı сары sariq seriq sarux, sarox sary sary sarı sarı sarı sarı [[]]
175 белый шурă үрүҥ, маҕан чээлкэ 𐰀𐰴 (aq), 𐰈𐰼𐰈𐰭 (ürüñ) ак аӄ ақвыс ах ақ ақ ак ак ак аҡ аҡ акъ акъ акъ ак aq ақ oq aq hürün ax ak ak, biyaz ak, beyaz aq, beyaz [[]]
176 чёрный хура хара кара 𐰴𐰺𐰀 (qara) кара ӄара қара хара қара қара кара кара кара ҡара ҡара къара къара къара кара qara қара qora, siyoh qara, siyah răng ğara qara gara qara kara kara, siyah qara, siya [[]]
177 ночь каç түүн түүн 𐱅𐰈𐰤 (tün) дүн түн тӱн тӱн, хараа тӱн түн тӱн түн төн төн төн кече кече гече туьн, кеше tún түн tun, kecha tün, kechă, kăch keçä keje gije gecə gecӓ gece, dün gece [[]]
178 день кун күнүс күн, күнүс 𐰚𐰈𐰤 (kün), 𐰝𐰈𐰤𐱅𐰕 (küntüz) хүн күн, һүн, күндүс, һүндүс кӱн кӱн кӱн, кӱндӱс қунтус кӱн күн көн көн көн кюн кюн гюн куьн, куьндиз kún, kúndiz күн, күндіз kun kün kün, kündüz kün gün gün gün, gündüz gün, gündüz kün [[]]
179 год çул дьыл, сыл дьыл 𐰘𐰃𐰞 (yıl) чыл чыл щыл чыл чыл йыл jыл жыл ел йыл йыл жыл джыл йыл йыл jıl жыл yil yil yil ýil ýyl il yıl yıl yıl [[]]
180 тёплый ăшă сылаас итии, ичигэс yılığ чылыг чылығ щылығ, щылащ чылығ чылығ йілығ jылу жылуу җылы йылы йылы жылы джылы йылы йылы jıllı жылы iliq illiq, ilman hissi, hisdi ýssý ýyly ılıq ılık, sıcak ılık issi [[]]
181 холодный сивĕ тымныы, мүлүүн тымныы 𐱃𐰆𐰢𐰞𐰍 (tumlığ) соок сооӄ сооқ соох сооқ тоң соок суук суык, салкын cыуыҡ һыуыҡ сууукъ сууукъ сувукъ сувык, салкын suwıq, salqın суық, салқын sovuq soghuq [[]] sox sowuk soyuq suuk soğuk suvuq [[]]
182 полный тулли толору толору tolu долу долу тола толдыра толдура толу, толо толо толтура, толук тулы тулы тулы толу толу толу толы tolı толы toʻq, toʻla toluq tola [[]] doly, dok dolu dolu dolu, tok tolu [[]]
183 новый çĕнĕ саҥа һаңа yañı чаа няа нӓӓ наа наа йаңа, йаңы jaны жаңы яңа йаңа яңы жангы джангы янгы янъы jańa жаңа yangi yengi taze, tazä ýaňy täze yeni, təzə yeni yeni yañı [[]]
184 старый кивĕ, ватă эргэ эргэ, кырдьагас eski эрги эърһи ӓрьғи иргi эски еркі эски эски иске иске иҫке эски эски эсги эски eski ескі eski ăski kona, kohne eski köne əski eski eski eski [[]]
185 хороший лайăх үтүө, үчүгэй үтүө, үчүгэй 𐰓𐰏𐰈 (edgü) эки эъккі щахсы чахсы чақшы йахшы jaкшы жакшы яхшы йаҡшы яҡшы ашхы, иги ашхы, иги яхшы яхшы, ийги jaqsı, iygi жақсы, игі yaxshi yakhshi [[]] ýaxşi ýagşy, gowy yaxşı iy iyi yahşı, eyi [[]]
186 плохой япăх, начар дьаабы, куһаҕан куһаган 𐰖𐰉𐰞𐰴 (yablaq), 𐰖𐰉𐰕 (yabız) багай, бaк баъһай, бaъӄ сӱвӱр чабал, хомай чабал йаман, күчер jaман, комой жаман, начар начар, яман йаман насар, яман аман, осал аман яман яман, осал jaman жаман yomon yaman [[]] ýaman ýaman, pis, (er)bet pis, yaman kötü kötü, yaman yaman, osal, yaramay [[]]
187 гнилой çĕрĕк сытыйбыт һытыйбыт, эмэк yıdığ, erik чыдыг, ирик чыдығ, ирик сазан, ӱрӱк чызығ, iрiк, чызаан ирик [[]] чирик чирик черек церек серек чириген чирик чирик ширик shirik шірік chirik chirik [[]] çürüx çüýrük çürük çürük çürük çürük [[]]
188 грязный пыльчăклă, варланчăк, хура кирдээх кирдээк, дьүдэңи kirlig хирлиг, боктуг һірліғ, буъртаӄ пащлама кiрлiг, пуртах кирлиг кер кирлӱ кир пычрак, керле пыцраҡ, керле бысраҡ кир кир, кирли кир, нас кирли, нас kirli, ılas кір, лас kir kir, măynăt, paskina [[]] [[]] kirli, hapa kirli, çirkli kirli, çamurlu kirli kirli [[]]
189 прямой тӳрĕ көнө көнө toğru хөнү, дорт һөнү, чиъче кööн кöнi тӱс түс тӱс, чике түз туры туры, төс тура тюз тюз тувра, тюз тувра, туьз, тик tuwrı, dúziw тура, түзу, тіке toʻgʻri, tik udul, tüz toğru [[]] göni, dogry düz doğru, uz düz, doğru doğru, tüz [[]]
190 круглый çаврака төгүрүк төгүрүк yumğaq төгерик, борбак, тырыкы төөрей, мосраӄ, мосраш щумақ тегiлек, тоғылах, терпек тоғалақ [[]] тегерик, болчок тегерек, тоголок, жумуру түгәрәк, йомры йоморо түңәрәк, йоморо тёгерек тёгерек дёгерек тымалак, тоьгерек dumalaq, jumırı домалақ, жұмыр, дөңгелек dumaloq, yumaloq domlaq, yumilaq [[]] [[]] togalak, öwre yumru tombarlak yuvarlak, top, tekerlek tögerek [[]]
191 острый çивĕч, вичкĕн сытыы һытыы, биилээк yitig чидиг, өткүр чиъті, өъткүрү щидиғ, ущтуғ чiтiг чидиг, уштығ ыштығ курч курч, өткүр үткен үткер, оцло үткер жютю джити итти оьткир ótkir өткiр, жіті oʻtkir kăskin, ötkür, ittik yitti [[]] ýiti, ötgür iti keskin, sivri keskin (заточенный); sivri (сужающийся к концу) keskin (заточенный); süyrü (сужающийся к концу) يِتِكْ (yitig)
192 тупой мăка сыппах биигэ һуок [[]] мугур, шапты, дөгей дыынбас, тыынбас томақ омас алығ [[]] моко мокок, өтпөгөн үтмәс үтмәс үтмәҫ гумадах дуппукъ, гумух томакъ оьтпес, топал ótpes өтпес oʻtmas ötmăs [[]] tombyx kütek küt kütük, kör kör toqal [[]]
193 гладкий такăр, тӳрĕ, яка дэхси дэкси, тэнигир tüzdäm, tüz, sulañ дески, тас дүс, түс, килегер кööн тӱс сылағай, айғы түз тегис, тӱс, килен тегиз, текши, жылма шома, тигез тигес, йылмағай шыма сыйдам сыйдам тегиш тегис tegis тегіс tekis, silliq tăkshi, siliq [[]] tüz tekiz düz, hamar düz düz tegiz, tüz يابْرٖى (yaprï̄), اَلَنْكْ (alaŋ)
194 мокрый йĕпе, исленчĕк нӳрĕ уулаах, инчэҕэй илийбит, ньылчагай öl өл, шык, мөөн, шал өл, шыӄ, шыӄтығ суғлуғ öл öл шыдығ ӱлӱш, чыкту ным, нымдуу юеш сыулы дымлы жибиген мылы дым дымкыл dımqıl, ılǵal дымқыл, ылғал hoʻl, nam höl, năm höl oýşy çygly, öl nəm, yaş, islaq nem, yaş ıslak, yaş sılaq, dım اُولْ (ȫl)
195 сухой хăрăк, типĕ кураанах кураанак qurğaq, quruğ кургаг ӄурғағ қуруғ, қевиғ хуруғ қуруғ қуруғ кургак кургак коры ҡоро ҡоро къургъакъ къургъакъ къургъакъ, къуру кургак, куры qurǵaq құрғақ, кебу quruq, qurgʻoq quruq qurruğ kury qury quru kuru kuru quru قُرُغْ (quruɣ)
196 правильный тĕрĕс сөп, сөптөөх, таба һөп tüzük, toğru, köni шын, ылап шын, шынығ қаварта ол сын, орта шынап түз чын, туроо, тороо туура дөрес төрөс дөрөҫ тюз тюз дурус дурыс durıs, tuwrı дұрыс toʻgʻri toghra [[]] tüz dogry doğru, düzgün doru doğru doğru جٖىنْ (čï̄n)
197 близкий çывăх чугас чугас, һугас 𐰖𐰍𐰸 (yağuq) чоок чооғаш щағынащ чағын чағын йақын јакын, jуук жакын якын йыуыҡ яҡын жууукъ джууукъ ювукъ ювык, якын jaqın, juwıq жақын, жуық yaqin yeqin yoğuq, yuvoq ýaxyn ýakyn yaxın yakın yakın yaqın يَقِنْ (yaqïn), يَغُوقْ (yaɣūq)
198 далёкий инçе ыраах ыраак 𐰃𐰺𐰴 (ıraq) ырак ыраӄ ырақ ырах ырақ йүрық, алыс ыраак, узак ыраак, алыс ерак алыс йыраҡ, алыҫ узакъ узакъ йыракъ, узакъ узак, алыс jıraq, uzaq, alıs жырақ, ұзақ, алыс yiroq, uzoq, olis yiraq, uzaq yiraq, hiraq ýyrax uzak, ýyrak, alyş uzaq uzak, yırak uzak, ırak uzaq, iraq يِراقْ (yïrāq)
199 правый сылтăм уҥа уңа оң оӈ оң ща оң оң уң оҥ оң уң уң уң онг онг онг онъ оң oʻng ong [[]] sax sag sağ saa sağ , sağ اُنْكْ (oŋ)
200 левый сулахай хаҥас каңас sol солагай дальӌыр сол сол сол сол сол сол сул сул һул сол сол сол сол sol сол chap sol [[]] [[]] çep sol sol sol sol سُولْ (sōl)
201 на (чём-то) -ра/-ре, -та/-те -га/-ҕа [[]] 𐰈𐰕𐰀 (üze) -да/-де, -та/-те -да/-дэ, -та/-тэ -да/-де -да/-де, -та/-те ӱстӱнде [[]] -де/-те -да/-до/-де/-дө -да/-дә, өстендә өстөтә -да/дә/та/тә/-ҙа/-ҙә/-ла/лә, өҫтөндә -да/-де, юсюнде -да/-де, юстюнде -да/-де, уьстюнде -да/-де, -та/-те, уьстинде -da/-de, -ta/-te, ústinde -да/-де, -та/-те, үстінде -da -da/-dă/-ta/-tă [[]] [[]] -da -da/-də [[]] -da/-de, -ta/-te -da/de/-ta/te دا (-dē, -dā)
202 в (чём-то) -ра/-ре/-та/-те иһигэр [[]] 𐰃𐰲𐰼𐰀 (içre) -да/-де/-та/-те, иштинде -да/-дэ/-та/-тэ, иъштіндэ -да/-дӓ -да/-де/-та/-те иштинде ічінте -де/-те -да/-до/-де/-дө, ичинде -да/-дә, эчендә -та/-тә -да -да/-де, ичинде -да/-де, ичинде -да/-де, ичинде -да/-де/-та/-те, ишинде -da/-de/-ta/-te, ishinde -да/-де/-та/-те, iшiнде -da -da/-dă/-ta/-tă [[]] [[]] -da -da/-də [[]] -da/-de/-ta/-te, içinde -da/-de/-ta/-te اِجِنْدا (ičindē), اجْرا (ičrē), دا (-dē, -dā)
203 с (чем-то) -па/-пе кытары [[]] 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀 (birle) -лиг/-лыг/-луг/-лүг/-ниг/-ныг/-нуг/-нүг/-тиг/-тыг/-туг/-түг, -биле, -биле кады/катай біле -наң/-нӓң/-лаң/-лӓң -даң/-дең/-таң/-тең/-наң/-нең қапшыра [[]] -ла/-ле менен, бирге белəн пелән, ман, мән -менән бла бла булан ман/мен/бан/бен/пан/пен menen/benen/penen -мен/-бен/-пен bilan bilăn [[]] [[]] bilen ilə, -la/-lə [[]] ile, -la/-le -nen, ile بِرْلا (birlē)
204 и тата, та, те, -па/-пе уонна кытта yeme биле, болгаш, база та -наң/-нӓң/-лаң/-лӓң даа, таа пазоқ [[]] ла/ле/ло/лö жана һәм, -да/-дә әм, та/тә һәм эм, да эм, да ва, -да/де эм, -да/-де/-та/-те jáne, hám, -da/-de/-ta/-te және, һәм, -да/-де/-та/-те va [[]] [[]] we , da/ [[]] ile, ve ve تَقٖى (taqï̄), يَما (yemē)
205 если -сан/-сен, енчен, эхер буоллаҕына, өскө өскөтүн erser, -sar/-ser -за/-са/-зе/-се, болза, бир эвес [[]] [[]] -за/-зе/-са/-се, сынап эде полза [[]] -ca/-ce -са/-се/-со/-сө, эгер әгәр, -са/-сә әгәр, -са/-сә әгәр эсе, -са/-се эсе эгер эгер, -са/-се eger, -sa/-se егер, -са/-се agar -sa/-să, ăgăr [[]] [[]] eger əgər [[]] -sa/-se, ise eger, -sa/-se اَرْسا (ersē), سا (-sē, -sā), اَبَنْكْ (apaŋ)
206 потому что мĕншĕн тесен ол иһин ол иһин [[]] чүге дээрге, чүге дизе, ооңужун аан, чүге дэрдэ оланыңнаң аннаңар анаң аара [[]] оныҥ учун анткени чөнки ник тисәң сөнки ючюн, нек, десек ючюн неге тюгюл неге десенъ sebebi өйткенi, себебi, неге десең chunki -ghachqa, -găchkă, -qachqa, -kăchkă, chünki [[]] [[]] çünki çünki [[]] yüzünden, dolayı, ötürü, için, çünkü çünki اُجُنْ (üčün)
207 имя ят аат аат 𐱃 (at) ат ат ат ат ат ат ат ат исем, ат исем исем ат ат ат ат at ат ot, ism, nom at, isim [[]] at at ad ad ad ad, isim ااتْ (āt)
208 дом çурт, кил, пÿрт дьиэ дьиэ 𐰋 (eb) өг, бажың өғ ӓп иб, тура, чир эм, ӱй (кондомский диалект) [[]] ӱй үй өй, йорт өй өй, йорт юй, журт юй, джурт уьй уьй úy үй uy öy häv öý öý ev ev ev ev [[]]
209 стена ? эркин, күүлэ [[]] [[]] хана [[]] [[]] све пиртелек [[]] кабырга дубал дивар [[]] диуар къабыргъа, хуна къабыргъа, хуна там, чыр там, ирге, дуьгер diywal қабырға, дуал devor/девор [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] duvar divar [[]]
210 олень пăлан таба [[]] [[]] иви [[]] [[]] ах киик ақ киик [[]] ак-кийик, сыгын бугу болан йуша болан кийик буу къубагийик бугы, керекшин суўын бұғы bugʻu, kiyik bugha [[]] [[]] suğun maral [[]] geyik sığın [[]]
211 мышь шăши кутуйах [[]] [[]] күске [[]] [[]] кӱске шышқан [[]] чычкан чычкан тычкан [[]] сысҡан чичхан чичхан чычкъан шышкан tıshqan тышқан sichqoncha [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] sıçan sıçan [[]]
212 кролик куян, мулкач куобах ускаан 𐱃𐰉𐰽𐰍𐰣 (tabısğan) кодан, койгун, тоолай [[]] қозан хозан қозан [[]] койон коён куян ҡуян ҡуян къоян къоян къоян, тавшан коян, тавшан қоян қоян quyon toshqan [[]] [[]] tovşan dovşan [[]] tavşan tavşan, qoyan [[]]
213 орёл ăмăрт кайăк хотой [[]] [[]] эзир [[]] [[]] хара хус қара-қуш [[]] бӱркӱт, мӱркӱт бүркүт бөркет [[]] бөркөт, көсөгән, таҙғара, ҡарағош, сәмреғош къуш къуш къаракъуш карагус buʻrkit бүркіт burgut [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] kartal qartal [[]]
214 паук эрешмен ооҕуй [[]] [[]] ээремчик [[]] [[]] iрiмӌiк қорбалчық [[]] јӧргӧмӧш жөргөмүш үрмәкүч [[]] үрмәксе губу, гыбу губу, гыбу анкабут, мия, мияма оьрмекшин oʻrmekshi өрмекші o'rgimchak [[]] [[]] [[]] örümjek, möý hörümcek [[]] örümcek örümçek [[]]
215 лицо пит сирэй [[]] [[]] шырай, арын [[]] сырай, мӓңзи сырай шырай, чӱс [[]] чырай, јӱс бет, жүз, өң бит, йөз, чырай пит, йөс, цырай бит, йөҙ, сырай бет, чырай бет, чырай бет, юз, чырай бет, юз, шырай бет, жүз, шырай бет, жүз, шырай bet, yuz băt, üz [[]] [[]] yüz üz [[]] yüz bet, yüz, çıray [[]]
216 тело çăн-çурăм, кĕлетке хол [[]] bod бот, сек [[]] [[]] сöстер эди чаны [[]] тен буюм җисем, гәүдә [[]] тән, буй, һын сан, зат сан, зат зат каркыра, кевде дене, турпат, зат, айрым, кеқислик дене, тән tanasi [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] ten, beden, vücut ten, beden, vucut [[]]
217 пупок кăвапа киин [[]] [[]] хиндик, хин [[]] киндик кіндік, кін кендик [[]] кендик киндик кендек кентек кендек киндик киндик гинник киндик киндик кіндік kindik [[]] [[]] [[]] göbek göbәk [[]] göbek köbek [[]]
218 палец пӳрне тарбах чөмүйэ [[]] салаа эргек сағзақ салаа падырбаш [[]] сабар бармак бармак пармаҡ бармаҡ бармакъ бармакъ бармакъ бармак бармақ саусақ, бармақ barmoq [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] parmak parmaq [[]]
219 больной
(болезненный)
чирлĕ ыарыһах [[]] [[]] аарыг [[]] [[]] ағырығ, ағырығлығ ағрығ [[]] ууры, ууру, сыз оорулуу, оору авыру, чирле [[]] ауырыу, ауырыулы, сирле ауругъан, аурукъсунган саусуз авруйгъан авырув, авырувлы аўырыў, сырқаў, наўқас, кесел ауру kasal [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] hastа, marazı hastа [[]]
220 игла йĕп иннэ [[]] [[]] ине [[]] [[]] iӊе тебинге (большая), инге [[]] ийне ийне инә, энә [[]] энә, сәнскәк ийне ийне ине ийне iyne ине igna [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] iğne ine [[]]
221 одежда тум-тир таҥас [[]] ton хеп [[]] [[]] кип-азах, кип кеп, тон-азақ [[]] кийим кийим кием кейем кейем кийим, быстыр кийим опуракъ кийим кийим, кийим-кеншек киім kiyim [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] giyim, elbise kiyim, urba [[]]
222 гром аслати этиҥ [[]] [[]] диңмирээшкин [[]] [[]] кӱгӱрт кӱзӱрек [[]] кӱркӱр күн күркүрөгү күкрәү [[]] күкрәү кюкюреу кёк кюкюреу кёк кёкюрев, гром коьк гуьрилдев гүлдирмама, көк